Ziekenzorg van alle tijden
23 feb. 2023
Expositieverslag: Ziek, Zwak, Zorg!
Ziekenzorg is van alle tijden. Héél vroeger de ‘medicijnman’ of ‘sjamaan’, in de middeleeuwen werd de ziekenzorg vooral door vrouwelijke religieuzen gedaan en waren er kwakzalvers, chirurgijnen en medicinae doctores. Hoe zat dat in Montfoort? Wat weten we daar van? En ook vroeger waren er epidemieën en pandemieën. De expositie geeft er een beeld van.
Een beroemde plaatsgenoot
Montfoort bracht een beroemde arts voort: Ysbrand van Diemerbroeck (1609-1674), zoon van de Montfoortse burgemeester Gysbertus van Diemerbroeck en Magdalena Zas van Weldom. Hij was de broer van de Montfoortse apotheker Gerard van Diemerbroeck (ca. 1601-1666). Ysbrand studeerde in Utrecht, Leiden en behaalde zijn doctorstitel in Frankrijk. In de pest-jaren 1636-1637 was hij succesvol in de behandeling van de pest in Nijmegen. Hij schreef een boek hierover en werd hoogleraar in Utrecht (1649) en genoot groot aanzien.
Ysbrand van Diemerbroeck
Zoutzure berokingen
Montfoort werd in 1817/1818 getroffen door een tyfusepidemie. Toen kende men tyfus nog niet en men benoemde die besmettelijke ziekte als ‘Zenuwzinkingskoorts’. De stadsheelmeester van dat moment was de heer J.F.C. (Jan) Rombach (1788-1864) en de apotheker was Christiaan Schroot (1754-1818). De ziekte werd bestreden met medicijnen en “zoutzure berokingen” en de zieken kregen soep, rode wijn en schone lakens. Er werden 660 (van de 1324 inwoners) behandeld en er overleden 89 mensen, waaronder apotheker Schroot zelf.
Apotheker Christiaan Schroot (1754-1818)
Geen voorzieningen in Willeskop
Willeskop maakte gebruik van de voorzieningen in Montfoort en/of Oudewater. Er was geen eigen gemeentehuis, al functioneerde Hoeve de Pleyt wel als vergaderlokaal, er was geen kerk, arts of begraafplaats. Als Montfoort aanbood om, uiteraard tegen betaling, diensten te verlenen, dan keek men zuinig en schudde van ‘nee’. Uitzonderingen waren de vroedvrouw: Meggelina Paton en haar dochter Anna Paton. Zij werden graag gezien.
Dreigde er een besmettelijke ziekte, dan werd Hoeve De Pleyt in gereedheid gebracht en voorzien van britsen, strozakken en lakens.
Hoeve De Pleyt
Begraven na dood
Bij het leven horen ziekte en dood. Dus een expositie over (besmettelijke) ziekten kan niet zonder dat laatste stuk. In de eerste eeuwen van het bestaan van Montfoort werd er begraven in en om de kerk. Tot dat in de 19e eeuw verboden werd, o.a. om hygienische redenen. In de Grote kerk zijn nog tal van grafzerken te zien, waaronder de resten van het praalgraf van burggravin Charlotte van Brederode, vrouwe tot Montfoort.
Er kwamen begraafplaatsen aan de Oude Boomgaard, later verplaatst naar de Lodewijkstraat en aan de Julianalaan, waar ook de omgekomen vliegeniers uit de WO-2 hun laatste rustplaats vonden.
Een bijzondere, nog aanwezige plek, is de bedelaarsbegraafplaats in Willeskop, nu Oudewater.
Bedelaarsbegraafplaats Willeskop (nu Oudewater)
Chirurgijn houdt spreekuur in De Knoperij
De middeleeuwse chirurgijn heeft op meerdere dagen een echt ‘spreekuur’ gehouden in De Knoperij. Hij legde aan nieuwsgierige bezoekers uit hoe het er in de middeleeuwen aan toeging. Bij de chirurgijn kwamen mensen met allerlei kwalen en ziektes. Hij gebruikte veelal kruiden, maar ook regelmatig mes en zaag. De chirurgijn in Montfoort had allerlei attributen bij zich die tot de verbeelding spraken.
Chirurgijn houdt spreekuur in De Knoperij
Blijf verbonden
Ontvang 6x per jaar onze nieuwsbrief.