Expositie over Kasteel Montfoort
14 nov. 2023
Stichting en rechten
Het kasteel van Montfoort werd gesticht door bisschop Godfried van Rhenen, 28e bisschop van Utrecht (1156-1178). De versterking, bestaande uit een houten motte-kasteel met ringgracht werd rond 1160-1170 gebouwd om de westflank van het Sticht tegen aanvallen vanuit het graafschap Holland te beschermen.
Eén van de dienstmannen van de bisschop werd op de burcht geplaatst als ‘kastelein’ en leenman. Deze kastelein kreeg rechten, zoals tolrecht en visrecht en land om te verpachten. Jaarlijks betaalde de kasteelheer leengeld aan de bisschop.
Het kasteel werd generaties lang bewoond door familie De Rover
Familie De Rover
De kastelein werd burggraaf, de burggraven werden rijker en machtiger en het houten kasteel werd een sterke stenen burcht. De heer van Randenrode van Montfoort kreeg twee dochters. Na zijn overlijden werd Aleid van Montfoort burggravin. Zij stierf kinderloos en het burggraafschap ging over op haar zus Odilia van Montfoort die huwde met Roelof de Rover (1210-1265).
Vanaf dat moment werden generaties ‘de Rover’ heer van Montfoort en bewoners van het kasteel. Tot in 1583 het geslacht De Rover van Montfoort in mannelijke lijn uitstierf en het burggraafschap over ging naar de familie De Merode. Vanaf dat moment werd het kasteel niet meer bewoond. In 1648 verkocht de familie De Merode het kasteel en alle rechten en heerlijkheden aan de Staten van Utrecht. Het kasteel was toen al in een vervallen staat.
Kasteel opgeblazen
Het jaar 1672 was ook voor Montfoort een rampjaar. De Fransen vielen Nederland binnen met het doel om Amsterdam te veroveren en leeg te plunderen. Door de (Oude) Hollandsche Waterlinie werden de Fransen tegengehouden. Montfoort echter lag aan de verkeerde kant van de Waterlinie, die enkele kilometers westelijk begon. Montfoort kreeg diverse malen troepen te huisvesten, werd leeggemolken en moest bij de terugtrekking van het Franse leger alsnog 5.000 guldens betalen en wel binnen twee uur. Toen het maar deels lukte om het geld bij elkaar te schrapen, werd als represaille het kasteel opgeblazen.
De stad Montfoort kreeg de ruïne en de grond in 1688 van de Staten van Utrecht in bruikleen en verpachte het geheel aan notabelen, o.a. burgemeesters, die de resterende voorburcht verbouwden, verbeterden en uitbreiden.
Gebruik als school
In 1833 kocht de gemeente het terrein plus gebouwen en vestigde er een kostschool/Latijnse school voor jongens van de betere stand in. In 1859 stonden de gebouwen weer leeg en kwam het kasteel plus terrein in bezit van de Staat der Nederlanden en werd het een tuchtschool voor meisjes. Tot 1968 heeft het deze bestemming gehad. In de expositie verschillende verhalen van bewoonsters en leerkrachten over die tijd.
Huis van Montfoort
In 1974 kwam het geheel weer in bezit van de gemeente Montfoort en na een grondige restauratie (1984-1985) kregen de gebouwen een andere bestemming. Op het terrein verrees in 1990 het Huis van Montfoort, eerder al werden op het kasteelterrein 36 zorg-appartementen gerealiseerd.
Parallel aan de tentoonstelling werd er gewerkt aan een maquette van het kasteel zoals het er rond 1500 uitgezien kan hebben.
Blijf verbonden
Ontvang 6x per jaar onze nieuwsbrief.